قلعه تاریخی جونقان(کاخ سردار اسعد بختیاری)

قلعه سردار اسعد بختیاری ، یکی از بناهای تاریخی در شهر جونقان از توابع استان چهار محال بختیاری است که به دستور سردار اسعد بختیاری ساخته شد.کاخ سردار اسعد بختیاری در جونقان که درتاریخ 5 دی ماه 1356 با شمارهٔ ثبت 1548 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است و هم‌ اکنون به موزه مشروطه چهارمحال و بختیاری تبدیل شده است.

تاریخچۀ قلعه تاریخی جونقان:

این قلعه شهرت خود را مدیون مشروطیت و شروع قیام بختیاریها در این قلعه و سپس فتح اصفهان و تهران است. این قلعه درحقیقت خانه پدری علیقلی خان سردار اسعد معروف به سردار اسعد بختیاری بوده است.
سردار اسعد از روسای ایل بختیاری در دوره ی قاجار بوده است که این بنا را با الهام از کاخ های اروپایی قرن 19میلادی بنا کرد که در حقیقت اقامتگاه تابستانی سردار اسعد بختیاری بوده که جلسات سیاسی اقتصادی بسیار مهمی در آن برگزار میشده است. به دلیل قرارگیری کاخ سردار اسعد بختیاری در یک گذرگاه مهم دسترسی به آن بسیار آسان بوده است. این قلعه شاهد حوادث و ماجراهای فراوانی در تاریخ ایران بوده است.به عنوان مثال، علی اکبر دهخدا نوشتن لغت نامه معروف خود را در همین مکان آغاز کرده است. درطول جنگ جهانی اول افراد زیادی به عنوان پناهنده سیاسی در قلعه جونقان به سر میبردند و برای اولین بار در تمام منطقه اصفهان و چهارمحال بختیاری این قلعه به موتور برق تجهیز شده است.
در ضلع غربی قلعه جونقان مدرسه ای بنام اسعد نیز احداث شده بود که هنوز هم وجود دارد که وی این مدرسه را به سبک مدارس پایتخت احداث کرد و سوادآموزی بختیاری ها را آغاز نمود.

معماری قلعه جونقان:

قلعه جونقان دارای دو طبقه می‌باشد. طبقه فوقانی در سه جهت شرقی، جنوبی و شمالی، دارای ایوان با ستون‌های سنگی است و در مرزهای اتصال، آجرکاری‌های متنوعی دارد.در بخش غربی، کاخ به صورت یک دیوار یک دست و فاقد ستون و آجرکاری مشاهده می‌شود.در این قسمت سقف اتاق‌ها به صورت هندسی توفال کوبی شده‌اند. این بخش از بنا اعیانی و شاه‌نشین بوده‌است.

. طبقه زیرین در عمق یک متری از کف محوطه کاخ قرار دارد که ورود به آن از زیرپله‌های طبقه فوقانی امکان‌پذیر است. در این طبقه سقف تمامی راهروها و اتاق‌های منشعب، به شیوه قمی‌پوش، طاق زده شده است. هر اتاق دارای یک بخاری دیواری با گچبری ساده است. این قسمت از بنا، انبار مورد استفاده خدمتکاران بوده است.

تزئینات قلعه تاریخی جونقان(کاخ سردار اسعد بختیاری):

-نمای خارجی طبقه‌ی زیرین با هنر حجاری استادان ایرانی تزئین شده است. این تزئنیات قطعاتی از سنگ نما، نما و ازاره‌های سنگی ابزارکاری شده با تصاویر هندسی به شکل مستطیل و لوزی است. همچنین در قسمت جرزهای بین پنجره‌ها، لچک، پیشانی و لبه‌ی ایوان نیز می‌توان نقوش اسلیمی و گل بوته را مشاهده کرد.

- ستون‌های سنگی در بخش‌های شمالی، جنوبی و شرقی عمارت کاخ و به صورت دوتایی یا جفت در کنار یکدیگر، 12 ستون (6ستون دوتایی)، در ایوان شمالی، 6 ستون دوتایی در ایوان جنوبی و 6 ستون دوتایی در ایوان شرقی قرار گرفته است. در بخش زیرین ستون ها نیز می‌توان اشکال هندسی به صورت مکعب مستطیل را که با نقش‌های یکنواخت و مزین به گل چند پَر و نیلوفر است، مشاهده کرد.

-هنر گچبری از دیگر تزئینات صورت گرفته در بخش زیرزمین، طبقه‌ی بالا بوده، دو طرف بخش ورودی اصلی بنای کاخ و سربخاری‌های اتاق‌ها است که زیبا و تماشایی جلوه می‌کند.

-استادکاران و هنرمندانی که ساخت و تزئین کاخ سردار اسعد بختیاری را برعهده داشته‌اند، با به‌کار گیری از روش معرق روی چوب و فلزکوبی، تزئیناتی به صورت گل و بوته را روی درهای ورودی راهروی اصلی در بیشتر فضاهایی که به بخش فوقانی مرتبط است، شکوه و زیبایی چشم‌گیر و قابل توجهی را ایجاد کرده‌اند که در نوع خود ستودنی است.

ـ در شرق محوطه کاخ، سردر ورودی مرتفعی با سقف هلالی در دو طبقه واقع شده که در طرفین آن‌ها اتاق‌های دیده بانی و نگهبانی قرار گرفته‌است. مصالح به کار رفته در آن همچون دیگر اجزا کاخ، خشت با نمای آجر است که در اطراف آن ارازه‌های سنگی مستطیلی منقوش با ارتفاع شصت سانتی‌متر قرار دارد.